Gdy pomyślę o słowie pasywny, automatycznie kojarzy mi się „brak aktywności” lub coś w stanie spoczynku. Macie tak samo? Zatem gdy nagle pojawia się koncept domu pasywnego, to powiedziałbym, że jest z nim chyba podobnie. Idealnie spełnia swoją funkcję, jednak nie wytwarza dużej aktywności. Nie narzuca się swoim istnieniem. Idąc dalej, powiedziałbym, że pasywny dom to ten, który poniekąd zostawia domowników w spokoju.
Dom pasywny – co to takiego?
Dom pasywny zaczyna się przede wszystkim na etapie projektowania, od ogromnej świadomości właściciela co do „pasywności” całego przedsięwzięcia. W końcu budynek pasywny nie różni się z zewnątrz (tak bardzo) od tradycyjnego budownictwa. Jednak to, co stanowi diametralną różnicę to, dobór materiałów, technologii, rozwiązań, które sprawiają, że bryła budynku jest doskonale wkomponowana w geolokalizację i jest niejako jej integralną częścią. Tymczasem rozwiązania dotyczące infrastruktury funkcjonowania domu oraz sama jego konstrukcja są niewidoczne dla oczu. Można pomyśleć, że to drogie i skomplikowane.
Na szczęście oferta rozwiązań pasywnych jest coraz szersza i bardziej dostępna. Nie trzeba zatem przerażać się całym tematem. Nie czujecie się przekonani? A gdy powiem, że jesteśmy w stanie zaoszczędzić do 90% na kosztach grzewczych za około 10-15% różnicy w samym koszcie budowy domu.
Koncept domu pasywnego
Idea domu pasywnego wywodzi się z Niemiec, gdzie w latach 80. XX wieku profesorowie Wolfgang Feist z Instytutu Mieszkalnictwa i Środowiska (Institut für Wohnen und Umwelt) i Bo Adamson z Uniwersytetu w Lund, zapoczątkowali koncepcję, która skupia się na minimalizacji zapotrzebowania na energię budynku. Rozwiązania zaczerpnęli z fizyki i… natury. Chodzi tak naprawdę o nowy standard energetyczny, który wpisuje się w protokoły walki z globalnym ociepleniem. Mówimy tutaj o domu, który ma minimalne zapotrzebowanie na pobór energii cieplnej, ponieważ wykorzystuje ciepło pochodzące z odnawialnych źródeł. Pierwszy dom pasywny powstał w Darmstadt w 1991 roku. Koncepcja opiera(ła) się na wykorzystaniu pasywnych źródeł energii, takich jak ciepło słoneczne, ciepło generowane przez użytkowników i urządzenia domowe, oraz na bardzo dobrej izolacji termicznej, by zminimalizować potrzebę aktywnego ogrzewania lub chłodzenia.
Cechy domu pasywnego
Charakterystyczne cechy domu pasywnego to zorientowanie bryły budynku, w taki sposób, aby maksymalnie wykorzystywać światło dzienne (od południa). Do tego dochodzą kompaktowa bryła z przeszklonymi ścianami oraz układ pomieszczeń zaprojektowany w taki sposób, aby strefy dzienne czerpały maksimum korzyści z nasłonecznienia. Domy te wyróżnia również doskonała efektywność izolacyjna zarówno w zakresie materiałów budowlanych, jak i stolarki okiennej, a także zastosowanie ekonomicznych systemów ogrzewania i wentylacji (rekuperacja). W domu pasywnym powinna panować jednolita temperatura, niezależnie od warunków pogodowych, które w Polsce są akurat bardzo zmienne.
Domy pasywne w Polsce
Polska, jeśli chodzi o domy pasywne jest wciąż w fazie lekkiego niezdecydowania, pomimo dotacji rządowych. Wynika to z wyższej ceny względem tradycyjnego czy energooszczędnego domu. Tymczasem liczby zdają się przekonywać:
- Średnie zużycie energii domu w technologii tradycyjnej: 120 kWh/m2/rok
- Średnie zużycie energii domu energooszczędnego: 70 kWh/m2/rok
- Średnie zużycie energii domu pasywnego: 13-15 kWh/m2/rok.
- Przy rosnących i nieprzewidywalnych cenach energii, wnioski nasuwają się same.
Technologie i materiały budowlane w domach pasywnych
Dom pasywny powinien być wybudowany w oparciu o każdy szczegół techniczny, merytoryczny i najlepiej przez jednego wykonawcę, który fachowo pokieruje całym procesem konstrukcji. Gdy mówimy o zużyciu energii, to ponad 70% stanowi dogrzewanie domu. Czy można zatem zapobiec takim wydatkom? Oczywiście, że tak.
Ograniczenie mostków termicznych.
W projektach domów pasywnych priorytetem jest eliminacja mostków termicznych, które są głównymi punktami straty ciepła. Poprzez szczegółowe projektowanie ścian, fundamentów i połączeń, minimalizuje się ryzyko ich występowania.
Wentylacja z odzyskiem ciepła.
Zastosowanie zaawansowanych systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła jest pasywnym standardem. Pozwalają one na efektywne odzyskiwanie ciepła z powietrza wywiewanego, redukując potrzebę dodatkowego ogrzewania.
Wykorzystanie energii słonecznej.
Domy pasywne wykorzystują kolektory słoneczne i pompy ciepła do ogrzewania wody i wspomagania systemów grzewczych, co znacznie obniża zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła energii. W przypadku ekstremalnie niskich temperatur możemy wykorzystać punktowe grzejniki elektryczne lub promienniki podczerwieni umieszczone w newralgicznych miejscach domu.
Korzyści i Wyzwania
Konkretną korzyścią posiadania domu pasywnego są oczywiście pieniądze. Starannie przemyślana i dobrana do potrzeb infrastruktura wygenerują ogromne oszczędności.
Oszczędności energetyczne.
Dzięki minimalizacji zapotrzebowania na energię, domy pasywne oferują znaczące oszczędności w kosztach eksploatacyjnych, często nie przekraczające 400-500 zł rocznie na ogrzewanie.
Komfort mieszkalny.
Stabilna temperatura wewnętrzna i wysoka jakość powietrza dzięki systemom wentylacyjnym zapewniają wyjątkowy komfort życia.
Wyższe koszty inwestycyjne.
Mimo że budowa domu pasywnego wiąże się z wyższymi nakładami finansowymi na początku, to długoterminowe oszczędności i korzyści ekologiczne zdecydowanie przewyższają te kwoty.
Znajomość technologii.
Jednym z wyzwań jest dostępność do specjalistycznej wiedzy i technologii niezbędnych do realizacji projektów pasywnych. W Polsce rośnie liczba ekspertów i firm specjalizujących się w tej dziedzinie, co ułatwia realizację takich inwestycji. Chociaż na świecie już od ponad 20 lat dom pasywny jest bardziej niż pożądany, rynek polski nie pozostaje w tyle.
Standardy i certyfikacja
Polski Instytut Budownictwa Pasywnego (PIBP) dostarcza informacji na temat standardów i certyfikacji domów pasywnych, w tym narzędzia PHPP (Pakiet do projektowania domów pasywnych), które jest kluczowe dla projektowania i oceny efektywności energetycznej takich budynków. Znajdują się tam również wskazówki dotyczące procesu certyfikacji i korzyści płynących z budowy domów zgodnych ze standardem pasywnym. Wszystkie informacje znajdują się na stronie PIBP.
Kluczowe aspekty realizacji domu pasywnego według Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego
Renowacja systemu EnerPHit obejmuje kompleksowe działania, takie jak izolacja podłogi, ścian zewnętrznych, dachu, wymiana okien, doszczelnienie i montaż rekuperacji, zwracając szczególną uwagę na likwidację lub redukcję mostków termicznych (PIBP).
Certyfikat Low Energy Building jest przyznawany budynkom, które z różnych powodów nie mogą osiągnąć najwyższego poziomu energooszczędności wymaganego dla budownictwa pasywnego. To rozwiązanie dla budynków znajdujących się w trudniejszych warunkach, takich jak mała powierzchnia, zimne i zacienione lokalizacje (PIBP).
PHPP (Pakiet do Projektowania Domów Pasywnych) jest kluczowym narzędziem do modelowania energii budynku, pozwalającym na dokładne określenie kształtu budynku, efektywności energetycznej poszczególnych komponentów, a także obliczenia bilansu energetycznego. PHPP jest niezbędny w procesie projektowania i certyfikacji domów pasywnych (PIBP).
Gdzie uzyskać kluczowe informacje o budownictwie pasywnym
PIBP oferuje również szkolenia dla profesjonalistów branży budowlanej, obejmujące szeroki zakres tematów związanych z budownictwem pasywnym. Szkolenia te są skierowane do architektów, wykonawców, audytorów energetycznych i inwestorów. Uczestnicy mają możliwość zdobycia interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu budownictwa pasywnego, w tym projektowania hermetycznych i wolnych od mostków termicznych budynków, komfortowej wentylacji czy koncepcji minimalnego ogrzewania.
PODSUMOWANIE
Budowa domu pasywnego w Polsce wiąże się z szeregiem korzyści, w tym znacznymi oszczędnościami energii i podwyższonym komfortem mieszkania. Chociaż wyższe koszty początkowe i potrzeba szczegółowego projektowania mogą przerazić, dom pasywny jest zrównoważoną i ekonomiczną opcją dla osób, które chcą urządzić ten mały fragment świata po swojemu.
